Dlaczego ten temat jest ważny?

Nękanie, czyli tzw. stalking, to coraz częstszy problem – zarówno w życiu realnym, jak i w przestrzeni cyfrowej. Ofiary często czują się zastraszone, zdezorientowane i bezradne. Wiele osób nie wie, jak się bronić, gdzie szukać pomocy ani czy dane zachowanie faktycznie podpada pod przestępstwo. W tym artykule wyjaśniam, jak rozpoznać stalking, kiedy i gdzie go zgłosić, jak zawiadomić organy ścigania oraz dlaczego warto skorzystać z pomocy adwokata.

Czym jest stalking?

Zgodnie z art. 190a Kodeksu karnego, stalking to uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej, wywołujące u niej uzasadnione poczucie zagrożenia, poniżenia lub naruszenia prywatności. Może przybierać różne formy takie jak:

• śledzenie lub obserwowanie ofiary,
• uporczywe telefonowanie, wysyłanie SMSów, e-maili,
• nachodzenie w miejscu pracy lub zamieszkania,
• podszywanie się pod ofiarę w Internecie,
• publikowanie obraźliwych treści w mediach społecznościowych,
• rozpowiadanie nieprawdziwych informacji w miejscu pracy lub wśród znajomych,

Nie każde natrętne zachowanie to od razu stalking, ale jeśli sytuacja się powtarza i powoduje cierpienie psychiczne, warto działać.

Ile musi trwać stalking?

Przepis nie określa dokładnie, przez jak długi czas musi trwać nękanie. Kluczowe jest to, by zachowanie sprawcy miało charakter uporczywy i powtarzalny. Dwa telefony z pogróżkami to jeszcze nie stalking, ale codzienne nachodzenie czy setki wiadomości – już tak. Przy ocenie czy w sprawie mamy do czynienia z nękaniem Sądy biorą pod uwagę:

• czas trwania,
• intensywność kontaktu,
• wielopłaszczyznowość działań sprawcy (np. czy oprócz dzwonienia, nachodził również ofiarę),
• reakcje ofiary (np. informowanie sprawcy, że nie życzy sobie kontaktu),
• skutki psychiczne (lęk, zaburzenia snu, konieczność zmiany trybu życia).

Kluczowe jest tu powtarzalne i uporczywe zachowanie sprawcy, wykazujące konsekwencję w celu nękania ofiary. Wystarczy wykazać, że działania sprawcy mają charakter trwały i są prowadzone w sposób systematyczny. To, jak długo muszą trwać, zależy w dużej mierze od ich intensywności – czasem wystarczy kilka dni, innym razem potrzeba tygodni lub miesięcy. Jeżeli nękanie ma charakter incydentalny, ale jest ciągłe, czas niezbędny do zakwalifikowania czynu jako stalking może się wydłużyć. Zdarza się, że sprawca bardzo intensywnie nęka ofiarę przez zaledwie kilka dni, a mimo to spełnia znamiona przestępstwa. Kluczowe są bowiem siła oddziaływania, powtarzalność i konsekwencje psychiczne dla pokrzywdzonego. Najczęściej takie działania trwają od miesiąca do nawet roku.

Gdzie zgłosić nękanie?

Stalking to przestępstwo ścigane na wniosek pokrzywdzonego, co oznacza, że bez formalnego zawiadomienia policja lub prokuratura nie podejmie żadnych czynności.

Zgłoszenia można dokonać na kilka sposobów:

• W najbliższej jednostce policji – można zgłosić się osobiście i poczekać na przyjęcie zawiadomienia do protokołu. W wielu przypadkach konieczne będzie dokładne opisanie sytuacji funkcjonariuszowi oraz okazanie dowodów (np. wiadomości, nagrań). Bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie do ustnego zawiadomienia albowiem najcześćie musimy zreferować stan faktyczny trwający np. od miesięcy ze szczegółami.
• W prokuraturze rejonowej – zawiadomienie należy wówczas złożyć pisemnie, wysyłając dokument listem poleconym lub składając go bezpośrednio w biurze podawczym. Prokuratura zleci wówczas policji przyjęcie zawiadomienia o przestępstwie do protokołu. 
• Przez pełnomocnika (np. adwokata) – to rozwiązanie szczególnie przydatne w sytuacjach, gdy pokrzywdzony obawia się osobistego kontaktu z organami ścigania lub nie wie jak przedstawić dokładnie swoją sytuację. Adwokat może przygotować zawiadomienie na piśmie, uzupełniając je o wszystkie istotne okoliczności oraz materiał dowodowy, a następnie złożyć je w imieniu klienta. Dzięki temu zgłoszenie jest kompletne i sformułowane w sposób ułatwiający organom ocenę sprawy.
• W miejscu pracy – jeżeli sprawca jest współpracownikiem lub osobą związaną z miejscem zatrudnienia, warto zgłosić sprawę do działu HR (kadr) lub bezpośrednio przełożonemu. Pracodawca ma obowiązek reagować na sytuacje zagrażające bezpieczeństwu pracowników. Takie zgłoszenie powinno być jak najbardziej szczegółowe, najlepiej pisemne i zawierać opis incydentów oraz dostępne dowody. Oczywiście pracodawca nie ma kompetencji śledczych, ale często dział HR może wprowadzić środki zaradcze (np. zmiana grafiku, ograniczenie kontaktu, a nawet wewnętrzne postępowanie dyscyplinarne wobec sprawcy).

W każdej z powyższych form warto zadbać o dokumentację wszystkich incydentów i mieć ze sobą dowody potwierdzające nękanie.

Jak zawiadomić o fakcie nękania?

W zawiadomieniu powinny znaleźć się:

1. Dane pokrzywdzonego oraz znane dane sprawcy.
2. Opis historii realcji sprawcy i ofiray – skąd się znają, z czego może wynikać działanie sprawy (np. były parter).
3. Opis wszystkich incydentów – z datami, miejscami, treściami wiadomości itp.
4. Wskazanie dowodów:
   • zrzuty ekranu,
   • nagrania rozmów,
   • wydruki SMS-ów,
5. Wskazanie danych świadków – imiona i nazwiska osób oraz dane kontaktowe do nich wraz z tzw. tezą dowodową, czyli informacją, co dany świadek widziałe i o czym może zeznawać (np. Jan Kowalski – sąsiad , na okoliczność wielokrotnego podjeżdżania pod dom ofiary”)
6. Wniosek o ściganie sprawcy.
7. Opcjonalnie: wniosek o zastosowanie środków zapobiegawczych (np. zakaz zbliżania się, kontaktowania).

Pamiętaj, że im więcej danych i dowodów przedstawisz, tym skuteczniejsza będzie reakcja organów ścigania. 

Najczęstsze pytania (FAQ)

Czy w zawiadomieniu muszę przedstawić dowody stalkingu?

Nie ma obowiązku dołączania pełnego materiału dowodowego do zawiadomienia, ale zdecydowanie warto. Im więcej konkretnych dowodów załączysz – takich jak wiadomości, nagrania, zrzuty ekranu czy zeznania świadków – tym większa szansa na szybkie i skuteczne działanie organów ścigania. Samo zawiadomienie powinno też dokładnie opisywać fakty i sytuacje, które miały miejsce.

Jak się uwolnić od stalkera?

Najważniejsze jest szybkie działanie. Nie odpowiadaj na zaczepki stalkera i unikaj kontaktu. Dokumentuj wszystkie działania sprawcy i zgłoś sprawę odpowiednim służbom.

Jak zniechęcić stalkera?

Zignorowanie stalkera często nie wystarcza. Skuteczniejsze może być stanowcze, jednorazowe poinformowanie, że nie życzysz sobie kontaktu – bez wdawania się w dyskusję. Ważne jest też poinformowanie bliskich, pracodawcy czy sąsiadów, by zwiększyć swoje bezpieczeństwo. Im szybciej sprawca zobaczy, że ofiara nie jest bezbronna, tym większa szansa na zaprzestanie nękania.

Co zrobić, jak ktoś cię stalkuje?

Dokumentuj wszystkie incydenty – daty, miejsca, treść wiadomości, zdjęcia, nagrania. Zgłoś sprawę na policję, do prokuratury lub skonsultuj się z adwokatem. Nie bagatelizuj sytuacji – uporczywe nękanie to przestępstwo.

Jak wystraszyć stalkera?

Nie warto wchodzić w bezpośredni konflikt ze stalkerem ani próbować go zastraszać – to może tylko pogorszyć sytuację. Zamiast tego skuteczniejsze będzie pokazanie, że podejmujesz formalne kroki prawne: zawiadomienie organów ścigania, ustanowienie pełnomocnika czy zgłoszenie sprawy do pracodawcy, jeśli dotyczy środowiska pracy.

Co grozi sprawcy nękania?

Zgodnie z kodeksem karnym, grozi mu kara do 3 lat pozbawienia wolności, a w przypadku, gdy działanie doprowadzi ofiarę do targnięcia się na życie – nawet do 10 lat.

Dlaczego warto skorzystać z pomocy adwokata w sprawie o stalking?

Sprawy o nękanie są emocjonalnie trudne. Ofiara często ma wątpliwości, czy jej doznania “wystarczą”, by ktoś został ukarany. Adwokat:

• oceni, czy zachowanie sprawcy spełnia znamiona przestępstwa,
• przygotuje profesjonalne zawiadomienie na piśmie,
• zadba o zebranie i przedstawienia dowodów,
• będzie reprezentować ofiarę przed organami ścigania i sądem,
• będzie obecny przy czynnościach przesłuchania zarówno pokrzywdzonego jak i świadków,

Pomoc adwokata to nie tylko wsparcie formalne, ale również psychiczne poczucie bezpieczeństwa. Sprawy o nękanie są z natury trudne dla osoby pokrzywdzonej – wiążą się z silnymi emocjami, stresem, a często także poczuciem winy, wstydu czy lękiem przed eskalacją konfliktu. Adwokat może pełnić rolę nie tylko reprezentanta procesowego, ale także przewodnika, który przeprowadzi klienta przez wszystkie etapy postępowania – od złożenia zawiadomienia, przez udział w czynnościach dowodowych, aż po rozprawy sądowe. Co więcej, odciąża on pokrzywdzonego z wielu obowiązków, pozwalając mu skupić się na własnym bezpieczeństwie i dojściu do równowagi psychicznej.

Chcesz wiedzieć więcej?

Przeczytaj moje inne artykuły poświęcone tematyce ochrony prawnej ofiar przestępstw i prawa karnego wykonawczego. Polecam zwłaszcza:

• Jak udowodnić stalking?
• Rozpowszechnianie wizerunku nagiej osoby bez jej zgody
• Co grozi za stalking?

Regularnie publikuję praktyczne poradniki i analizy – sprawdź sekcję „blog” na stronie internetowej kancelarii.

O autorze

adw. Artur Obarzanek

Adwokat praktykujące wyłącznie w obszarze prawa karengo. Prowadzi praktykę we Wrocławiu i Jeleniej Górze, jako wspólnik w kancelarii OWO Adwokaci. Reprezentuje klientów w postępowaniach przygotowawczych, sądowych i wykonawczych. Specjalizuje się w sprawach dotyczących stalkingu oraz ochrony wizerunku a także w postepowaniach dotyczących przestępczości zorganizowanej i narkotykowej. Reprezentuje klientów w postępowaniach prywatnoskargowych dotyczących znieważenia i zniesławienia. W codziennej pracy stawia na rzetelność, skuteczność i indywidualne podejście do każdej sprawy.

Nasza oferta

OWO Adwokaci Wrocław